● نگاهی به علل و عوامل ایجادكننده قرمزی چشم

حتما تا حالا با افرادی برخورد كرده‌اید كه چشمشان به شدت قرمز شده است. شاید خود شما هم چنین تجربه‌ای را داشته‌اید مسلما تجربه خوبی نبوده چرا كه چشم‌ها بسیار حساس هستند و بروز هرگونه بیماری در آنها باعث آزار و اذیت و ناراحتی بسیاری برای فرد می‌شود. در ضمن بخش مهم‌تر مساله ترس و اضطراب شدیدی است كه در هنگام قرمز‌شدن ناگهانی چشم‌های عارض می‌شود. هم ترس از نابینایی و یا كاهش قدرت دید و هم جوانب زیبایی و ظاهری، فرد را نگران می‌كنند. پس بد نیست كه با علل و عوامل ایجادكننده قرمزی در چشم‌ها بیشتر آشنا شویم.

چشم به‌عنوان یكی از مهم‌ترین اعضای حسی بدن از بخش‌های مختلفی تشكیل شده است. هركدام از این بخش‌ها می‌توانند به بیماری‌های مختلفی دچار شوند و هریك از این بیمای‌ها هم علائم متفاوتی را برای فرد به بار می‌آورند. خارش، سوزش، احساس جسم خارجی، تورم و حتی درد از این علائم هستند اما وحشتناك‌ترین حالت زمانی است كه دید فرد از بین برود یا كم شود. این وضعیت تجربه بسیار تلخی برای یك انسان خواهد بود اما در بعضی موارد قابل بازگشت است. علامت دیگری كه زیاد با آن بر خود می‌شود و معمولا باعث ترس و نگرانی افراد می‌شود قرمزی چشم است. علل قرمزی چشم‌ هم بسیار زیادند و به‌طور كلی بروز بیماری در یك از قسمت‌های چندگانه چشم می‌‌تواند به قرمزی چشم منجر شود.

اما نوع قرمزی، طول مدت آن و نیز علائم همراه با قرمزی در بین بیماری‌های مختلف متفاوتند و از روی الگوی قرمزی و دیگر ویژگی‌های آن می‌توان بیماری زمینه‌ای و نحوه درمان آن را مشخص كرد. اما مسلما این كار نیاز به تجربه یك چشم‌پزشك مجرب دارد و شما هیچ‌گاه نباید سرخود اقدام به درمان كنید. با این حال با داشتن آگاهی ازعلل ایجاد قرمزی چشم می‌توان برخی اقدامات اولیه را انجام داد.

● خرده‌ریزی‌های شرور

یكی از دلایل قرمز‌شدن چشم و ورود اجسام ریز به داخل چشم‌هاست. اگر این اجسام خرده‌ریز‌ه‌هایی مثل گرد و خاك باشند با جریان اشك پاك می‌شوند ومشكل، بیمار پس از گذشت مدت كوتاهی معمولا برطرف می‌شود. اما اگر بزر‌گ‌تر باشند گاهی نیاز می‌شوند كه حتما آنها توسط وسایل مناسب خارج شوند. به‌طور معمول برای این منظور پلك باید توسط یك پزشك یا پرستار مجرب در این زمینه به سمت خارج برگردانده شود و سپس با وسیله‌ای شبیه گوش پاك‌كن استریل به آرامی و بدون آسیب زدن به بافت داخلی پلك یا كره چشم و ملتحمه جسم خارج شود اما اكیدا توصیه می‌كنیم كه این كار توسط افراد غیرپزشك یا غیرپرستار مجرب به هیچ عنوان انجام نشود چرا كه مخصوصا اگر این جسم خارجی تیز باشد باعث آسیب بیشتر به بافت‌ها و حتی مستعد‌شدن فرد به عفونت می‌شود.

در ضمن توصیه می‌شود كه همیشه در صورت ورود اجسام خارجی قابل توجه به چشم حتما معاینه توسط یك متخصص چشم‌پزشكی صورت گیرد چرا كه گاهی این اجسام خارجی باعث خراشیدن سطح قرینه می‌شوند. در این مواقع پزشك باید اقداماتی جهت پیشگیری بروز عفونت صورت دهد كه اكثرا به‌صورت تجویز قطره آنتی‌بیوتیكی چشمی برای مدت محدود است.

مساله مهم دیگری كه باید در مورد ورود اجسام خارجی به چشم مورد توجه قرار گیرد علائمی است كه ممكن است طی چند روز بعد از ورود جسم خارجی به چشم ایجاد شود. اگر طی این روزها برای فرد تاری دید، كاهش حدت بینایی و یا درد و خروج چرك ایجاد گردد می‌تواند نشانه‌ سوارشدن عفونت بر روی آسیب‌های حاصل از ورود جسم خارجی به چشم باشد كه نیازمند شروع سریع آنتی‌بیوتیك مناسب و مراقبت چشم‌پزشكی كافی و نظارت متخصص چشم‌پزشكی است.

این عفونت‌ها در آغاز سطحی هستند اما گر به درستی تحت درمان قرار نگیرند به‌سرعت می‌توانند به بافت‌های عمقی چشم حمله ببرند و باعث تخریب وسیع آن گردند كه بسیار خطرناك‌ است. چنین ضایعاتی در برخی از مشاغل بیشتر دیده می‌شود. به‌طور مثال افرادی كه در مشاغلی همچون آهنگری مشغول به كار هستند در خطر پرتاب پلیسه‌های فلزی به داخل چشم هستند. به همین دلیل این افراد حتما باید از وسایل محافظ مناسب برحسب شغل خود استفاده كنند. در ضمن این افراد باید در مورد اقدامات اولیه‌ای كه باید در چنین مواردی انجام شوند، آموزش ببینند.

● چشم‌های با خارش

گاهی‌اوقات قرمزی چشم از بروز واكنش‌های حساسیتی یا در اصطلاح آلرژی ناشی می‌شوند. این قبیل واكنش‌ها در فصولی نظیر بهار بیشتر دیده می‌شوند اما بسته به نوع ماده آلرژی‌زا ممكن است در هر زمانی از سال ایجاد گردند. یكی از ویژگی‌های واكنش‌های افزایش حساسیتی وجود خارش به همراه قرمزی چشم است اما الزاما تنها براساس این علامت نمی‌توان تشخیص آلرژی را گذاشت. آلرژی‌ها اكثرا در ملتحمه چشم ایجاد می‌شوند و بنابراین قرمزی حاصل از آنها اغلب در محیط كره چشم و به دور از قرنیه است. اما در نهایت باید تشخیص قطعی براساس مشاهده بافت‌های چشم در پشت میكروسكوپ چشم‌‌پزشكی صورت گیرد.

● چشم هم خونریزی می‌كند

یكی دیگر از علل قرمز‌شدن چشم خونریزی است. گاهی به دنبال یك عطسه یا سرفه شدید، عروق كوچك زیر ملتحمه پاره می‌شوند و بنابراین زیر ملتحمه خونریزی می‌كند. این مساله باعث بروز ناحیه‌ای موضعی از قرمزی در زیر ملتحمه می‌گردد. با توجه به اینكه این خونریزی به‌طور ناگهانی ایجاد شده است اغلب باعث بروز ناگهانی یك لكه قرمز خونی در ملتحمه می‌شود. اگرچه بروز این حالت نگرانی شدیدی را برای بیمار در پی دارد اما باید گفت كه معمولا این ضایعات به‌طور خود به خود بهبود می‌یابند و مشكل خاصی را برای بیمار ایجاد نمی‌كنند.

● گلوکوم (آب سیاه)

آب سیاه یا گلوكوم حاد هم می‌تواند باعث قرمزشدن چشم شود. قرمزی ناشی از این بیماری معمولا در اطراف قرنیه چشم از شدت بیشتری برخوردار است و هرچه به سمت بخش‌های محیطی می‌رویم كمرنگ‌تر می‌شود. در ضمن آب سیاه با سردرد، حالت تهوع و استفراغ و گاهی تاری دید همراه است. راه تشخیص این است كه فشار چشم توسط دستگاه مخصوصی انداز‌ه‌گیری شود. درمان باید فوری آغاز شود چرا كه بالابودن فشار داخل چشم می‌تواند در طی زمان باعث بروز آسیب‌های غیرقابل جبرانی در عصب چشم گردد و میدان دید و حدت بینایی را كاهش دهد.

● التهابات داخل چشمی

همان‌طور كه گفته شد، چشم از لایه‌های مختلفی تشكیل شده است كه هر یك از این لایه‌‌ها می‌توانند دچار التهاب شوند. علل این التهابات هم بسیار متفاوتند. به‌طور مثال، بروز عفونت‌های ویروسی، سل، عفونت‌های قارچی و غیره از این جمله‌اند، بسیاری از عفونت‌ها به دنبال انجام جراحی باز بر روی چشم‌ ظاهر می‌شوند كه بسیار خطرناكند.

در ضمن، احتمال بروز التهاب به علت یك بیماری خود ایمنی هم وجود دارد. طیف این بیماری‌ها بسیار گسترده است و انواع گوناگونی از آنها وجود دارد اما ویژگی مشترك همه آنها این است كه دستگاه دفاعی بدن به اشتباه علیه قسمت‌هایی از خود وارد عمل شده است. بدین‌ترتیب دستگاه ایمنی شروع به تخریب بخش‌های مختلف بدن می‌كند. جالب اینجاست كه تقریبا هیچ جای بدن از شر این بیماری‌ها در امان نیست. مفاصل، كبد، ریه‌ها، كلیه‌ها، عروق خونی، مغز، قلب، و حتی چشم‌ ممكن است در این بیماری‌ها درگیر شوند. بسته به الگو و توالی درگیری بافت‌ها، نام بیماری متفاوت خواهد بود.

چشم به‌طور كلی از سه لایه مختلف تشكیل می‌شود كه هریك از این سه لایه می‌توانند در بیماری‌های خود ایمنی دچار درگیری شوند. این درگیری باعث بروز التهاب و متعاقبا قرمزی چشم می‌شوند. درد و كاهش بینایی در پی این التهابات ایجاد می‌شوند. معمولا درمان این بیماری‌ها با سركوب التهابات توسط تجویز كورتن‌ها و یا داروهای دیگر است.

● در بیمارستان

اگر دچار قرمز‌شدگی ناگهانی چشم شدید هرچه سریع‌تر به پزشك مراجعه كنید. بسیاری از مردم یاد گرفته‌اند كه به‌طور سر خود از داروهایی نظیر قطره چشمی نفازولین، بتامتازون، كلرامفنیكل، سیپروفلوكسازین و یا داروهای دیگر استفاده كنند اما باید توجه داشت كه هریك از آنها مصارف خاصی دارند و تنها یك چشم‌پزشك می‌تواند داروی مناسب را مشخص كند. پزشك ابتدا یك معاینه سطحی از چشم انجام می‌دهد و سپس بیمار را پشت دستگاهی به نام بیومیكروسكوپ می‌نشاند. بیمار چانه خود را روی محل خاصی قرار می‌دهد و پیشانی‌اش را هم به یك نوار پلاستیكی مشخص می‌چسباند. پزشك از ورای عدسی‌های خاص این دستگاه و با تابانیدن نور می‌تواند بخش‌های مختلف چشم را به دقت مورد بررسی قرار دهد و سپس از روی الگوی یافته‌های خود به تشخیص مناسبی برسد.

درمان برحسب شرایط متفاوت است. گاهی نظیر چاقوخوردگی‌ها، به درمان جراحی فوری نیاز است. گاهی تنها از درمان دارویی استفاده می‌شود، اما برخی مواقع هم می‌توان اجازه داد تا با توجه به سیر خوش‌‌خیم بیماری، بیماری خود به خود بهبود یابد. در مورد آلرژی‌‌ها و حساسیت‌ها، مهم‌ترین كار شناخت عوامل حساسیت‌زا و دور‌ی‌كردن از آنهاست.